Inwestowanie w aktywa cyfrowe, takie jak waluty wirtualne, oferuje potencjał wysokich zysków, ale rodzi również obowiązek podatkowy. W Polsce rozliczenie kryptowalut to proces, który wymaga złożenia rocznego zeznania podatkowego na formularzu PIT-38. Jest to kluczowy dokument dla każdego inwestora, pozwalający na skalkulowanie należnego podatku od kryptowalut w wysokości 19% od osiągniętego dochodu. Zrozumienie, co wchodzi w przychód, a co w koszty uzyskania przychodów, jest niezbędne, by uniknąć problemów z Urzędem Skarbowym.
W tym przewodniku:
Obowiązek podatkowy – kiedy musisz złożyć PIT-38?
Każda osoba fizyczna (w tym przedsiębiorcy na jednoosobowej działalności gospodarczej, o ile nie rozliczają obrotu krypto w ramach działalności gospodarczej), która dokonała transakcji na walutach wirtualnych generujących przychód, musi złożyć zeznanie podatkowe PIT-38.
Co ważne, obowiązek podatkowy istnieje nawet wtedy, gdy w danym roku podatkowym inwestor poniósł jedynie koszty nabycia (np. sam zakup kryptowalut, ale bez ich sprzedaży). W takim przypadku, chociaż nie wystąpi dochód do opodatkowania, konieczne jest złożenie deklaracji, aby wykazać te wydatki i przenieść je jako koszty na kolejne lata podatkowe. Zeznanie składa się więc nawet w przypadku samego zakupu (koszty do przeniesienia).
Kiedy transakcja kryptowalutowa jest opodatkowana, a kiedy neutralna?
Podstawową zasadą polskiego prawa podatkowego jest to, że opodatkowaniu podlega tylko „wychodzenie” z ekosystemu krypto do walut tradycyjnych lub wymiana na towar/usługę.
Co generuje przychód podlegający opodatkowaniu?
Przychód podlegający podatkowi od kryptowalut powstaje, gdy dochodzi do:
Wymiany kryptowaluty (np. Bitcoin) na prawny środek płatniczy (waluta FIAT), na przykład PLN, USD, EUR (np. poprzez sprzedaż na giełdzie kryptowalut).
Zapłaty kryptowalutą za towar, usługę lub prawo majątkowe (np. kupno laptopa za BTC).
Transakcje neutralne podatkowo
Następujące zdarzenia są neutralne podatkowo, czyli nie generują ani przychodu, ani kosztu, a więc nie wpływają bezpośrednio na wysokość podatku od kryptowalut w danym roku:
Wymiana jednej kryptowaluty na inną (krypto-krypto). Transakcja ta jest neutralna i nie generuje przychodu ani kosztu.
Przekazywanie środków między własnymi portfelami kryptowalutowymi (np. z giełdy na portfel sprzętowy).
Nagrody ze stakingu są opodatkowane dopiero w momencie sprzedaży uzyskanych w ten sposób monet.
Rozliczenie na formularzu PIT-38 krok po kroku
Rozliczenie z tytułu obrotu walutami wirtualnymi odbywa się wyłącznie na formularzu PIT-38. Jest to obowiązek, który musisz spełnić do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Do tego dnia składasz deklarację i wpłacasz należny podatek od kryptowalut. W formularzu PIT-38 całe rozliczenie kryptowalut koncentruje się w Sekcji E, w rubrykach 34-38.
Przykład Obliczeniowy
Aby to zobrazować, rozważmy następujący scenariusz: Inwestor w 2024 roku uzyskał przychód ze sprzedaży kryptowalut do PLN w wysokości 70 000 PLN. Jednocześnie poniósł koszty nabycia w danym roku (zakup kryptowalut) wynoszące 50 000 PLN. Do tego może doliczyć koszty z lat ubiegłych, które zostały przeniesione, w wysokości 20 000 PLN.
Na formularzu PIT-38 wygląda to następująco:
W rubryce 35 („Przychód”) wpisujemy kwotę 70 000 PLN.
W rubryce 36 („Koszty Uzyskania Przychodów”) sumujemy wszystkie koszty, w tym te z lat ubiegłych: 50 000 PLN + 20 000 PLN, co daje 70 000 PLN.
Dochód (rubryka 37) to różnica między przychodem a kosztami: 70 000 PLN – 70 000 PLN = 0 PLN.
W tym konkretnym przykładzie dochód wynosi 0 PLN, więc należny podatek od kryptowalut (0 PLN x 19%) również wynosi 0 PLN.
Jak przenosić koszty na kolejne lata?
Jeśli w danym roku podatkowym koszty uzyskania przychodów (czyli zakup kryptowalut) przewyższają osiągnięty przychód (sprzedaż), to nie jest to strata w rozumieniu podatku. Zgodnie z przepisami, nadwyżka ta jest przenoszona na następne lata podatkowe i powiększa koszty nabycia z kolejnych lat.
Stawka podatku i danina solidarnościowa
Podatek od kryptowalut wynosi 19% i jest naliczany od dochodu, czyli różnicy między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Musisz pamiętać, że w tym przypadku nie ma kwoty wolnej od podatku, co oznacza, że rozliczasz się od pierwszej złotówki dochodu. Dodatkowo, w przypadku bardzo wysokich zysków, obowiązuje tzw. Danina solidarnościowa, która wynosi 4% i jest naliczana od nadwyżki rocznego dochodu przekraczającej 1 000 000 PLN (liczonego łącznie z innymi dochodami, np. z pracy).
Koszty uzyskania przychodów – co można odliczyć?
Aby obniżyć swój podatek od kryptowalut, konieczne jest prawidłowe udokumentowanie kosztów uzyskania przychodów.
Co jest kosztem (musisz udokumentować)?
Do kosztów można zaliczyć:
Udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie/zakup walut wirtualnych.
Prowizje transakcyjne i opłaty związane ze zbyciem walut wirtualnych (opłaty giełdowe, fees, itp.).
Czego nie można zaliczyć do kosztów?
Polskie przepisy jasno wykluczają z kosztów uzyskania przychodów wydatki związane pośrednio z krypto, ale niezwiązane bezpośrednio z ich nabyciem. Nie można odliczyć:
Zakupu sprzętu do kopania kryptowalut (tzw. miningu).
Koszty energii elektrycznej i internetu wykorzystywanych do kopania.
Koszty finansowania (np. odsetki od pożyczek lub kredytów przeznaczonych na zakup kryptowalut).
Darowizny kryptowalut a podatek
Darowizny walut wirtualnych nie podlegają ustawie o PIT, a więc nie rozlicza się ich na PIT-38. Podlegają one podatkowi od spadków i darowizn.
W przypadku darowizn na rzecz najbliższej rodziny (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha – tzw. Grupa 0) istnieje całkowite zwolnienie z podatku. Warunkiem jest zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od jej otrzymania.
Warto pamiętać, że jeśli obdarowany zdecyduje się później na sprzedaż otrzymanej kryptowaluty, nie może uwzględnić w swoich kosztach nabycia ceny zakupu poniesionej przez darczyńcę.
Co zrobić, jeśli nie rozliczyłeś kryptowalut w poprzednich latach?
Pominięcie rozliczenia podatku od kryptowalut w poprzednich latach jest błędem, który może skutkować karą finansową. Należy jak najszybciej uregulować zaległości.
Złóż korektę PIT-38: Należy złożyć korektę zeznania podatkowego za każdy pominięty rok, uwzględniając pominięte transakcje, koszty uzyskania przychodów i należny podatek.
Zastosuj Czynny Żal: Aby uniknąć odpowiedzialności karno-skarbowej, złóż do Urzędu Skarbowego pisemne zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego (tzw. Czynny Żal) wraz z korektą deklaracji. Należy niezwłocznie uregulować zaległy podatek od kryptowalut wraz z odsetkami za zwłokę. Skutecznie złożony Czynny Żal może uchronić Cię przed karą finansową.
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Nie. Giełda kryptowalut nie jest polskim płatnikiem podatku i z reguły nie wystawia żadnych formularzy PIT-8C ani PIT-11. Inwestor jest zobowiązany do samodzielnego śledzenia i sumowania transakcji oraz ich rozliczenia.
Głównym dowodem w razie kontroli są wyciągi z giełd kryptowalut, potwierdzenia przelewów bankowych (fiat) i wszelkie dowody potwierdzające poniesione koszty nabycia.
Coraz częściej tak. Dzięki regulacjom o międzynarodowej wymianie informacji podatkowej (np. DAC8, który obejmie waluty wirtualne), zagraniczne giełdy będą zobowiązane do przekazywania danych o transakcjach klientów do organów podatkowych.
Jeśli zakup kryptowalut lub ich sprzedaż nastąpiły w walucie obcej (np. USD), do przeliczenia na PLN stosuje się średni kurs NBP z dnia poprzedzającego transakcję.
